Ως δημοσιονομική βόμβα χαρακτηρίστηκαν οι γενναίες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι οποίες δημοσιεύτηκαν πρόσφατα και έκριναν αντισυνταγματικές τις περικοπές στις κύριες και επικουρικές συντάξεις που επιβλήθηκαν με νόμο το 2012 στον ιδιωτικό τομέα.
Με μικρή πλειοψηφία οι ανώτατοι δικαστές έκριναν ότι οι περικοπές που έγιναν το 2012 αντιβαίνουν σε μία σειρά συνταγματικών διατάξεων που σχετίζονται με το βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων (αρχή της ισότητας, της αναλογικότητας κλπ). Ιδιαίτερη μνεία στο σκεπτικό της απόφασης γίνεται στο γεγονός ότι η περικοπή των συντάξεων δεν μπορεί να παραβιάζει αυτό που αποτελεί το συνταγματικό πυρήνα του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος, δηλαδή τη χορήγηση στο συνταξιούχο παροχών τέτοιων που να του επιτρέπουν να διαβιώνει με αξιοπρέπεια, εξασφαλίζοντας τους όρους όχι μόνο της φυσικής του υπόστασης (διατροφή, ένδυση, στέγαση, βασικά οικιακά αγαθά, θέρμανση, υγιεινή και ιατρική περίθαλψη όλων των βαθμίδων) αλλά και της συμμετοχής του στην κοινωνική ζωή με τρόπο που δεν αφίσταται πάντως ουσιωδώς από τις αντίστοιχες συνθήκες του εργασιακού βίου.
Ως προς τις περικοπές των συντάξεων του 2012, η Ολομέλεια σημειώνει ότι οι μειώσεις έγιναν όταν είχε παρέλθει πλέον διετία από τον πρώτο αιφνιδιασμό της οικονομικής κρίσης και αφού εν τω μεταξύ είχαν σχεδιαστεί και ληφθεί τα βασικά μέτρα για την αντιμετώπισή της. Για αυτό και αντιθέτως έκρινε το ΣτΕ συνταγματικές και σύμφωνες με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου τις περικοπές των συντάξεων που έγιναν κατά την διετία 2010-2011.
Σύμφωνα, λοιπόν, με την παραπάνω απόφαση του ΣτΕ, οι αυξήσεις που ξεκινούν από 5%-15% αφορά 800.000 συνταξιούχους ΙΚΑ και ΔΕΚΟ, ενώ 2000 θα πάρουν αναδρομικά από το 2012, καθόσον η απόφαση αυτή έχει αναδρομική ισχύ μόνο για όσους είχαν προσφύγει δικαστικά.
Συγκεκριμένα οι 800.000 συνταξιούχοι ΙΚΑ και ΔΕΚΟ με συντάξεις (σύνολο κύριας και επικουρικής) πάνω από 1.000 ευρώ δικαιούνται αυξήσεις 5%-15%.
Το πολύ σημαντικό είναι ότι το σκεπτικό της απόφασης αυτής προχωρά ένα βήμα παραπέρα και υπογραμμίζεται ότι οι συντάξεις του ιδιωτικού τομέα πρέπει να επανέλθουν στα επίπεδα του 2012 και το κράτος πρέπει να συνδράμει τα Ταμεία για την καταβολή των επικουρικών συντάξεων, εάν αυτά δεν έχουν κεφάλαια, παρά τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος που νομοθετήθηκε το 2010. Με το σκεπτικό της αυτό η απόφαση θέτει ένα γενικότερο προβληματισμό για την ορθότητα εφαρμογής της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος και στην ουσία υποστηρίζει ότι το Κράτος πρέπει να βρει τους ανάλογους πόρους από τον προϋπολογισμό του, προκειμένου να μην επιτρέψει την περαιτέρω μείωση των επικουρικών συντάξεων, ακόμα και αν αυτή επιβάλλεται να γίνει, λόγω έλλειψης διαθέσιμων κεφαλαίων, όπως αυτά διαμορφώνονται εξαιτίας της τήρησης της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος.
Η απόφαση αυτή του ΣτΕ είναι μία σπουδαία και γενναία απόφαση αφενός διότι υπογραμμίζει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και αφετέρου διότι εμπεδώνει την εμπιστοσύνη των πολιτών που καταφεύγουν σε αυτή για την άρση των αδικιών που υφίστανται και την αποκατάσταση του δικαίου.
Το μόνο ερώτημα που απομένει είναι να δούμε αν η Κυβέρνηση θα εφαρμόσει την απόφαση αυτή, και αν τελικά την εφαρμόσει, με ποιον τρόπο θα την εφαρμόσει, διότι το δημοσιονομικό κόστος για την εφαρμογή της αναμένεται να είναι πολύ μεγάλο. Όμως, η συμμόρφωση της διοίκησης στις δικαστικές αποφάσεις αποτελεί έννοια πέραν της έννοιας του δεδικασμένου της αποφάσεως, αποτελεί υποχρέωση εφαρμογής με πράξη ή παράλειψη της διοίκησης όσων απορρέουν από τη δικαστική απόφαση και είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη στο άρθρο 95 παρ. 5.
Επομένως, σε τυχόν ενδεχόμενο μη εφαρμογής της απόφασης αυτής, θα παραβιαστεί εκ νέου μία συνταγματική διάταξη για τη μη συμμόρφωση σε δικαστική απόφαση που κρίνει επίσης αντισυνταγματικές συγκεκριμένες διατάξεις. Όμως, το Σύνταγμα υπάρχει για να το εφαρμόζουμε και όχι για να το παραβιάζουμε και αυτό ισχύει έναντι όλων.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αγγελιοφόρος, Κυριακή 14/6/2015